Podatek od towarów i usług jest jednym z kluczowych elementów systemu podatkowego, obejmującym szeroki zakres podmiotów, w tym również organizacje pozarządowe. Jednym z aspektów, który budzi wiele wątpliwości, jest kwestia opodatkowania VAT dotacji, które często stanowią istotną część finansowania działalności NGO.
Podstawa prawna – kiedy dotacja jest opodatkowana?
W myśl art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dostawca towarów lub usługodawca otrzymuje od nabywcy, wliczając w to m.in. dotacje, które mają bezpośredni wpływ na cenę towarów lub usług świadczonych przez podatnika. Kluczowym elementem w ocenie, czy dana dotacja podlega opodatkowaniu VAT, jest zatem ustalenie, czy ma ona bezpośredni wpływ na cenę dostarczanych towarów lub świadczonych usług.
Praktyka organów podatkowych na przykładzie
Organy podatkowe w interpretacjach podatkowych przyjmują dość restrykcyjne podejście do kwestii opodatkowania dotacji. Przykładem jest interpretacja z dnia 24 lutego 2023 r. sygn. 0114-KDIP4-2.4012.516.2022.2.WH dotycząca Podatnika, który otrzymał dofinansowanie na przygotowanie pracowni edukacyjnych do prowadzenia warsztatów i szkoleń. W ramach projektu, Wnioskodawca nie planował pobierać opłat od uczestników, a po zakończeniu projektu zamierzał kontynuować działalność pracowni, finansując ją z innych dotacji i darowizn.
Organ podatkowy stwierdził, że dofinansowanie przeznaczone m.in. na koszty personelu, przygotowanie materiałów dydaktycznych i prowadzenie webinarów stanowi dopłatę do ceny świadczonych usług edukacyjnych, co oznacza, że w tej części dotacja podlega opodatkowaniu VAT. Natomiast środki przeznaczone m.in. na zakup sprzętu, oprogramowania i wyposażenia pracowni nie będą opodatkowane, ponieważ nie mają bezpośredniego wpływu na cenę usług świadczonych na rzecz uczestników.
„(…) otrzymane przez Państwa wsparcie finansowe w istocie ma bezpośredni wpływ na cenę tych usług. Dzięki dofinansowaniu uczestnicy Projektu biorą w nim udział bezpłatnie, a w normalnych warunkach rynkowych musieliby zapłacić cenę za usługi w wysokości co najmniej równej wydatkom związanym z ich świadczeniem. Uczestnik Projektu (…) nie ponosi kosztów świadczonych dla niego usług, czyli w rzeczywistości Państwo pokrywają cenę usług z otrzymanego dofinansowania.
Dofinansowanie to zatem będzie bezpośrednio kształtowało cenę usługi określoną przez Państwa na rzecz osób wybranych w ramach Projektu (tj. będzie pozwalało na bezpłatne organizowanie ww. usług dla ich odbiorców) i będzie miało charakter cenotwórczy. Zatem, wbrew Państwa twierdzeniu, fakt, że konkretny uczestnik Projektu nie wnosi opłaty za usługi wykonane na jego rzecz w Projekcie, nie oznacza, że świadczą Państwo nieodpłatne usługi na rzecz uczestników Projektu.”
Co na to sądy?
Należy pamiętać, że stanowisko organów podatkowych nie musi pokrywać się ze stanowiskiem sądów administracyjnych, które szczególną uwagę zwracają na konieczność rozróżnienia dotacji o charakterze zakupowym oraz dotacji, które faktycznie mają na celu sfinansowanie ceny sprzedaży. Tylko te drugie bowiem podlegają opodatkowaniu (przykładowo wyrok z dnia 24 czerwca 2020 r. sygn. I FSK 74/18).
„(…) Jak wskazał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: “TSUE”) w sprawie C-184/00 ((…)), każda dotacja (czy inny sposób dofinansowania) wpływa na ostateczną cenę świadczenia (co niemal zawsze ma miejsce), lecz decydujące dla uznania, że dotacja ta powinna zwiększać podstawę opodatkowania, jest wykazanie, że dotacja ta jest dokonywana w celu sfinansowania konkretnej czynności opodatkowanej (dostawy towarów lub świadczenia usług)“.
Kluczowe kryteria opodatkowania
Biorąc pod uwagę przepisy oraz praktykę organów podatkowych i sądów administracyjnych, można wskazać trzy kluczowe kryteria decydujące o opodatkowaniu dotacji:
- Bezpośredni wpływ na cenę
Dotacja podlega opodatkowaniu VAT, jeśli ma bezpośredni wpływ na cenę usługi lub towaru, czyli gdy obniża lub w inny sposób modyfikuje cenę, jaką ostatecznie płaci konsument.
- Cel dotacji
Opodatkowane będą te dotacje, które są przeznaczone na finansowanie określonej czynności opodatkowanej (np. świadczenie usługi doradczej), a nie ogólnych kosztów działalności.
- Część wynagrodzenia
Dotacja stanowi podstawę opodatkowania VAT, jeśli jest traktowana jako całość lub część wynagrodzenia za dostarczony towar lub świadczoną usługę. Nawet jeśli odbiorca usługi nie wnosi opłaty, dotacja może być uznana za element wynagrodzenia, jeśli jest bezpośrednio powiązana z konkretną usługą opodatkowaną.
Wnioski
Organizacje pozarządowe, które otrzymują dotacje, powinny dokładnie analizować warunki, na jakich są one przyznawane oraz ich wpływ na cenę świadczonych usług lub dostarczanych towarów. W sytuacjach wątpliwych zaleca się wystąpienie z wnioskiem o indywidualną interpretację podatkową, aby uniknąć ryzyka nieprawidłowego rozliczenia VAT. Należy jednak mieć na uwadze, że sprawa może zostać rozstrzygnięta dopiero na poziomie sądu administracyjnego.
Dowiedz się więcej – zapisz się na kurs VAT!: Opodatkowanie dotacji VAT – kiedy dotyczy NGO?O autorze:
Paulina Szulc jest kwalifikowanym doradcą podatkowym i specjalistką w dziedzinie podatku dochodowego od osób prawnych. Oferuje szeroką wiedzę oraz umiejętność interpretacji przepisów prawa, co jest kluczowe w prawidłowym i terminowym wypełnianiu obowiązków podatkowych. Jest współtwórczynią kursów dotyczących opodatkowania organizacji pozarządowych, w których łączy swoją wiedzę z praktycznym podejściem do kwestii podatkowych.
