Organizacje pozarządowe, takie jak fundacje i stowarzyszenia, pełnią kluczową rolę w realizacji zadań społecznych, edukacyjnych czy kulturalnych. Aby wspierać ich działalność, polski system podatkowy przewiduje możliwość zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Jednym z najważniejszych mechanizmów jest zwolnienie dochodu w części przeznaczonej na ściśle określone cele statutowe. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis warunków oraz kroków niezbędnych do korzystania z tej preferencji.
1. Podstawy prawne zwolnienia
Podstawą prawną zwolnienia z CIT jest art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT. Przepis ten wskazuje, że dochody podatników, których celem statutowym jest realizacja zadań w zakresie działalności:
• naukowej • naukowo-technicznej • oświatowej, w tym również polegającej na kształceniu studentów • kulturalnej • w zakresie kultury fizycznej i sportu • ochrony środowiska • wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę • dobroczynności • ochrony zdrowia i pomocy społecznej • rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów • kultu religijnego
są zwolnione z podatku w części przeznaczonej na realizację tych celów.
„(…) dla możliwości nabycia prawa do zwolnienia przewidzianego w art. 17 ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.p. uprawniające do niego cele muszą jasno wynikać ze statutu, gdyż aby stwierdzić, czy został spełniony warunek wyłączenia dochodu z opodatkowania, porównuje się treść celów statutowych oraz treść przepisu warunkującego zwolnienie podatkowe. Organy podatkowe, badają jedynie, czy cele określone w statucie są tożsame z celami wymienionymi w treści przepisu regulującego zwolnienie podatkowe.”
Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 16 lipca 2024 r. sygn. akt. I SA/Rz 219/24
Zwolnienie to nie dotyczy jednak dochodu z określonej działalności wymienionej w art. 17 ust. 1a ustawy o CIT w tym m.in. działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, wyrobów z metali szlachetnych lub dochodów uzyskanych z handlu tymi wyrobami.
2. Podsumowanie warunków zwolnienia
- Celem statutowym organizacji musi być działalność wymieniona w przepisach (cel wskazany w ustawie musi być precyzyjnie zapisany w statucie organizacji),
- Uzyskane dochody muszą być przeznaczone i bez względu na termin wydatkowane na ten cel przy czym:
- przepisy nie narzucają konkretnego terminu na wydatkowanie dochodu, co pozwala organizacjom na planowanie działań w dłuższym okresie),
- Niezbędne jest prowadzenie szczegółowej ewidencji księgowej, umożliwiającej jednoznaczne przypisanie dochodów i wydatków do konkretnych celów statutowych.
- Organizacja nie może być podmiotem ustawowo wyłączonym z możliwości skorzystania ze zwolnienia.
„(…) Z ewidencji rachunkowej powinno natomiast wynikać, iż podatnik rzeczywiście osiągnął przychody i poniósł koszty, które na podstawie przepisów podatkowych można uwzględnić przy ustalaniu dochodu do opodatkowania (…). Podatnik wbrew tym regułom nie prowadził ewidencji rachunkowej, co skutkuje brakiem możliwości dowodzenia przez niego wysokości dochodu, wysokości podstawy opodatkowania oraz sposobu i celu wydatkowania przychodów stowarzyszenia.”
Wyrok WSA w Lublinie z dnia 2 października 2024 r. sygn. akt. I SA/Lu 78/24
3. Które wydatki nie są statutowe?
Często w praktyce przyjmuje się, że dochód odpowiadający wydatkom, które nie stanowią kosztów uzyskania przychodów będzie automatycznie podlegał opodatkowaniu. To nie jest prawda. Mogą bowiem wystąpić sytuacje, gdy wydatki wyłączone z kosztów podatkowych będą poniesione na cele statutowe i tym samym dochód w tej części będzie mógł korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 17 ustawy o CIT.
To które wydatki nie są statutowe? Organy podatkowe jednoznacznie wskazują, że koszty takie jak wydatki na PFRON, kary umowne, odsetki budżetowe, koszty reprezentacji, koszty sądowe, zasądzone renty, zaległe składki ZUS nie są kosztami uzyskania przychodu i jednocześnie nie stanowią wydatków na cele statutowe. Zatem dochód w części odpowiadającej tym wydatkom nie będzie korzystał ze zwolnienia, a organizacja będzie zobowiązana uiścić należny podatek dochodowy (Interpretacja indywidualna z dnia 10.08.2023 r., sygn. 0111-KDIB1-1.4010.340.2023.2.AND).
4. Czy będą zmiany na korzyść NGO?
W sierpniu 2024 roku rząd ogłosił plany nowelizacji ustawy o CIT, zakładające modyfikację zakresu zwolnienia podatkowego dla organizacji pozarządowych. Planowana zmiana miała objąć zwolnieniem wszystkie organizacje pozarządowe, jeżeli ich dochody zostaną przeznaczone na cele publiczne, a nie na działalność gospodarczą. Niestety na ten moment (stan na 17.11.2024) nie doczekaliśmy się projektu ustawy zmieniającej.
Wnioski
Pomimo że zwolnienia podatkowe w CIT stanowią istotne wsparcie dla organizacji pozarządowych, nie są one dostępne automatycznie dla wszystkich NGO i wymagają spełnienia szeregu warunków. W praktyce spełnienie tych wymagań może być skomplikowane, a każda nieścisłość np. w zapisach statutu czy dokumentacji może skutkować utratą prawa do zwolnienia. Skuteczne korzystanie z tych preferencji wymaga więc od organizacji wiedzy, dużej staranności oraz bieżącego monitorowania przepisów podatkowych.
Dowiedz się więcej – zapisz się na kurs CIT!: Zwolnienie z CIT dla NGO ze względu na przeznaczenie dochoduO autorze:
Paulina Szulc jest kwalifikowanym doradcą podatkowym i specjalistką w dziedzinie podatku dochodowego od osób prawnych. Oferuje szeroką wiedzę oraz umiejętność interpretacji przepisów prawa, co jest kluczowe w prawidłowym i terminowym wypełnianiu obowiązków podatkowych. Jest współtwórczynią kursów dotyczących opodatkowania organizacji pozarządowych, w których łączy swoją wiedzę z praktycznym podejściem do kwestii podatkowych.
